VIÊM KHỚP GÚT

1. Viêm khớp gút là gì?
Bệnh gút là một bệnh một bệnh mạn tính do rối loạn chuyển hóa nhân purin trong cơ thể. Khi người bệnh bị rối loạn chuyển hóa purin sẽ làm tăng lượng acid uric trong máu. Khi gia tăng đến 1 ngưỡng nhất định thì chất acid uric này sẽ lắng đọng ở các mô trong cơ thể gây ra nhiều loại bệnh khác nhau trong đó nếu lắng đọng nhiều ở khớp sẽ gây ra sưng đau khớp và được đặt tên là bệnh gút.
Không phải ai có axit uric cao trong máu cũng bị gút, nhưng nếu cơ thể tạo ra quá nhiều axit uric, hoặc không đào thải tốt qua thận, khả năng các tinh thể này hình thành và gây viêm sẽ cao hơn.
Viêm khớp gút là một bệnh có tính chất tái phát theo từng đợt, ban đầu chỉ ảnh hưởng một khớp nhưng nếu không điều trị đúng có thể tiến triển thành bệnh mạn tính, ảnh hưởng nhiều khớp và dẫn đến biến dạng khớp.
2. Ai có nguy cơ bị viêm khớp gút?
Bệnh viêm khớp gút có thể gặp ở nhiều người, nhưng không phải ai cũng có nguy cơ như nhau. Một số yếu tố có thể khiến nguy cơ mắc bệnh cao hơn:
   ⦁ Nam giới trung niên, đặc biệt từ 35 đến 60 tuổi, do nội tiết tố và thói quen ăn uống, sinh hoạt.
   ⦁ Người dùng nhiều thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản, hoặc thường xuyên uống bia rượu.
   ⦁ Người thừa cân, béo phì hoặc có lối sống ít vận động.
  ⦁ Người đang dùng một số thuốc như thuốc lợi tiểu kéo dài, thuốc chống thải ghép, hoặc có bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, suy thận.
⦁ Một số người có tiền sử gia đình có người bị gút cũng có nguy cơ cao hơn bình thường.
Dù trước đây gút được xem là “bệnh của người giàu”, nhưng ngày nay, do thay đổi lối sống và chế độ ăn, bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ ai, kể cả người trẻ.
3. Triệu chứng viêm khớp gút thường như thế nào?
Nếu ở giai đoạn đầu khi mới bị thì viêm khớp gút sẽ bị từng cơn. Cơn gút đầu tiên thường bị ở 1 khớp, thường gặp ở khớp bàn ngón 1 (ngón chân cái). Tính chất của cơn gút cấp thường khởi phát 1 cách đột ngột vào ban đêm và đạt mức đau tối đa trong vòng 24-48 giờ, đau dữ dội kèm theo tính chất sung nóng đỏ khớp bị ảnh hưởng. Người bệnh có thể kèm theo triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi… Cơn gút cấp sẽ tự khỏi trong 7-14 ngày. Ngoài khớp bàn ngón chân cái, người bệnh có thể bị bất kỳ khớp nào ví dụ như khớp cổ chân, khớp bàn chân, khớp gối…
Giữa các cơn gút cấp người bệnh gần như bình thường. Nếu không điều trị thì khoảng cách giữa các cơn ngày càng ngắn lại và dần dần dẫn đến giai đoạn viêm khớp gút mạn.
Ở giai đoạn muộn, bệnh có thể gây ra các cục tophi – là các khối tinh thể urát lắng đọng dưới da, thường thấy ở tai, khuỷu tay, bàn tay, bàn chân. Những tổn thương này có thể gây biến dạng mất chức năng khớp và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng khi dò và vỡ ra ngoài.

4. Tại sao tôi lại bị viêm khớp gút?
Nguyên nhân chính gây ra viêm khớp gút là sự tích tụ axit uric trong máu vượt ngưỡng cho phép, dẫn đến hình thành các tinh thể urát trong khớp. Điều này có thể do:
    ⦁ Cơ thể sản sinh quá nhiều axit uric, vượt quá khả năng đào thải của thận.
    ⦁ Chức năng thận kém, khiến việc đào thải axit uric bị hạn chế.
    ⦁ Lượng purin trong khẩu phần ăn quá cao (purin là chất có nhiều trong thịt đỏ, nội tạng, hải sản, bia rượu), làm tăng axit uric máu.
Ngoài ra, yếu tố di truyền, bệnh lý nền (như suy thận), dùng thuốc lợi tiểu, mất nước kéo dài... cũng có thể góp phần làm rối loạn quá trình chuyển hóa và thải trừ axit uric.
Điều đáng lưu ý là axit uric tăng không luôn luôn gây ra triệu chứng ngay, nhưng nếu không kiểm soát sớm, các tinh thể sẽ lắng đọng dần và gây ra cơn viêm khớp điển hình sau một thời gian.
5. Bác sĩ chẩn đoán bệnh viêm khớp gút bằng cách nào?
Khi nghi ngờ viêm khớp gút, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và chỉ định một số xét nghiệm, bao gồm:
    ⦁ Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ axit uric. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trong cơn gút cấp, axit uric có thể không tăng quá cao – vì vậy bác sĩ sẽ kết hợp với các yếu tố khác để đưa ra chẩn đoán.
    ⦁ Chọc hút dịch khớp: đây là phương pháp xác định chắc chắn nhất. Dưới kính hiển vi, bác sĩ có thể nhìn thấy các tinh thể urát hình kim trong dịch khớp – đây là bằng chứng rõ ràng của viêm khớp gút.
    ⦁ Chụp X-quang hoặc siêu âm khớp: để đánh giá mức độ tổn thương khớp, phát hiện sớm các dấu hiệu vôi hóa, biến dạng.
Đôi khi, việc chẩn đoán cần loại trừ các nguyên nhân khác gây viêm khớp như nhiễm trùng, viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh lý chuyển hóa khác.
6. Viêm khớp gút có điều trị được không?
Viêm khớp gút là bệnh lý chuyển hóa mạn tính, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu được điều trị đúng và duy trì lối sống phù hợp.
Mục tiêu điều trị là:
    ⦁ Làm giảm nhanh triệu chứng trong cơn gút cấp.
    ⦁ Ổn định nồng độ axit uric trong máu về mức an toàn.
    ⦁ Ngăn ngừa tái phát và biến chứng lâu dài.
Trong cơn viêm cấp, bác sĩ sẽ kê thuốc:
    ⦁ Giảm đau và kháng viêm (NSAIDs, colchicine hoặc corticoid) để làm giảm phản ứng viêm và giúp người bệnh giảm đau nhanh. Tùy vào từng cá nhân các bệnh lý nền kèm theo mà có những chỉ định thuốc phù hợp.
Sau đó, khi tình trạng viêm được kiểm soát, người bệnh có thể cần dùng thuốc hạ axit uric máu như allopurinol hoặc febuxostat – tùy từng trường hợp cụ thể.
Quan trọng là: việc điều trị không chỉ là uống thuốc khi đau, mà cần duy trì thuốc ổn định để kiểm soát axit uric lâu dài và ngăn các cơn gút quay trở lại. Khi điều trị đúng, nhiều người bệnh có thể sống khỏe mạnh, ít bị tái phát và tránh được các biến chứng nặng.
7. Tôi nên ăn uống và sinh hoạt ra sao nếu mắc viêm khớp gút?
Chế độ ăn uống và sinh hoạt là phần không thể thiếu trong việc kiểm soát bệnh viêm khớp gút, thậm chí nhiều trường hợp có thể giảm tần suất cơn đau rõ rệt nếu duy trì lối sống lành mạnh.
Một số điều bạn nên lưu ý:
    ⦁ Uống nhiều nước mỗi ngày (khoảng 2–3 lít nếu không có chống chỉ định) để hỗ trợ thận thải axit uric ra ngoài.
    ⦁ Hạn chế các thực phẩm giàu purin, như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật, nước dùng xương, bia rượu, nước ngọt có gas.
    ⦁ Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, sữa ít béo – những thực phẩm này giúp cân bằng chuyển hóa và làm giảm axit uric máu.
    ⦁ Duy trì cân nặng hợp lý, tập luyện đều đặn (như đi bộ, bơi lội, yoga nhẹ nhàng).
    ⦁ Tránh nhịn đói kéo dài hoặc ăn quá nhiều trong một bữa, vì sự thay đổi đột ngột trong chuyển hóa cũng có thể làm khởi phát cơn gút cấp.
Ngoài ra, người bệnh nên tránh căng thẳng kéo dài, ngủ đủ giấc, và tuân thủ lịch khám định kỳ để kiểm soát hiệu quả tình trạng bệnh.
8. Khi nào tôi nên đến gặp bác sĩ?
Bạn nên đến khám sớm nếu:
    ⦁ Có đợt sưng đau khớp đột ngột, đặc biệt ở ngón chân cái, cổ chân hoặc đầu gối.
    ⦁ Từng được chẩn đoán viêm khớp gút nhưng có cơn đau tái phát nhiều lần, đáp ứng thuốc kém, hoặc bắt đầu xuất hiện các cục tophi dưới da.
    ⦁ Đang điều trị gút nhưng xuất hiện các biểu hiện bất thường như mệt mỏi kéo dài, tiểu ít, sưng phù, nghi ngờ tổn thương thận.
Tại các cơ sở y tế có chuyên khoa Nội cơ xương khớp, bạn sẽ được tư vấn, xét nghiệm, theo dõi và điều trị một cách đầy đủ và cá thể hóa – nghĩa là phù hợp với từng tình trạng sức khỏe riêng biệt.